یکی از موضوعات مهم برای ثروت‌آفرینی از بخش معدن به نگرش دولتمردان برمی‌گرد؛ مساله‌ای که به باور کارشناسان به هیچ‌وجه علمی و فنی نیست و به عبارتی می‌توان گفت که مسوولان به بخش معدن به‌خصوص اکتشاف نگاه علمی ندارند. تا جایی که دیده می‌شود اکتشاف از دید دستگاه‌های دولتی بیشتر صرف هزینه است تا سرمایه‌گذاری! در حالی که در کشورهای دیگر اکتشاف سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود و نگاهی پیچیده به بخش معدن وجود دارد.
در این خصوص یک استاد دانشگاه با بیان اینکه تجربه کافی در حوزه معدن دارد، اظهار کرد: ما کشوری هستیم با منابع معدنی زیاد اما به این معنی نیست که کشورهای دیگر معطل منابع معدنی ما شوند. بعد از اتفاقاتی که در جنگ‌۱۹۷۳ اعراب و اسرائیل و جنگ ایران و عراق رخ داد، کشورهای توسعه‌یافته به این نتیجه رسیدند که می‌توان از منابع معدنی و طبیعی به عنوان یک اهرم فشار استفاده کرد. به این ترتیب کشورها به دنبال این افتادند که اهرم‌های فشار را از بین ببرند.

اهمال‌کاری در اکتشاف
پیمان افضل با بیان اینکه اگر هر جایی در اکتشاف اهمال‌کاری کنیم دیگران آن بازارها را به دست می‌آورند، گفت: برخلاف آنچه که روسیه فکر می‌کرد در جنگ اوکراین نفت، گاز و منابع معدنی این کشور نقش کلیدی خواهند داشت، اما دیدیم که به هیچ‌وجه این منابع اهرم فشاری بر جهان نشدند. موضوع دیگر به آمریکا برمیگردد؛ همین دوماه قبل در کالیفرنیا منابع لیتیوم کشف شد، بنابراین اینکه آمریکا محتاج لیتیوم افغانستان باشد هیچ محلی از اعراب ندارد. همچنین بزرگ‌ترین ذخایر فسفات دنیا را نروژ‌ کشف کرده و الان میزان ذخایر فسفات این کشور به بالای ۷۱میلیارد تن رسیده و از مراکش ۵۰میلیارد تنی هم عبور کرده است. از طرفی بزرگ‌ترین منابع عناصر نادر خاکی دنیا در گرینلند دانمارک پیدا شده است، بنابراین چین نمی‌تواند در این زمینه خیلی مانور دهد .
او تاکید کرد: با توجه به این مثال‌ها هر که زودتر کشف کند و به بهره‌برداری برسد در واقع می‌توان گفت که تولید ثروت کرده است. هم‌اکنون عربستان هم به شدت روی منابع معدنی و اکتشافات خود کار می‌کند. از معدن باستانی مهد‌الذهب طلا بگیریم که از دوران بابلی‌ها استخراج می‌شود تا معدن فسفات که بزرگ‌ترین معادن فسفات دنیاست. این کشور همچنین در حوزه سنگ‌آهن به نتایج خوبی رسیده است، بنابراین منابع معدنی صرف داشتن پتانسیل هیچ ثروتی تولید نمی‌کند و باید برای توسعه آن اقدامات دیگری انجام داد.

پیوند معدن و محیط‌زیست
این استاد دانشگاه درباره مساله محیط‌زیست و منابع طبیعی و ارتباط آن با بخش معدن گفت: همواره شنیده‌ایم که می‌گویند معدنکاری مخرب و آلاینده است. هرچند ما منکر این مساله نمی‌شویم که معدن در ذات خود آسیب‌رسان برای محیط‌زیست است اما آیا بخش عمده آب کشور را معدنکاری خراب می‌کند؟ بد نیست توجه کنیم که هدررفت آب به بخش کشاوری برمی‌گردد که ۹۲‌درصد منابع آبی را می‌بلعد!
او ادامه داد: تولید مازوت و آلودگی هوا تقصیر بخش معدن است یا وزارت نیرو که در زمینه انرژی‌های تجدید‌پذیر اهمال‌کاری کرده است؟! آیا انواع آلودگی‌ها را بخش معدن ایجاد کرده است؟ بنابراین انتظار ما این است که محیط‌زیستی‌ها از منظر دیگری به بخش معدن نگاه کنند.
افضل با اشاره به اینکه در حال حاضر در دوران شکوفایی انقلاب صنعتی چهارم هستیم و بخش معدن و محیط‌زیست می‌توانند در کنار هم قرار بگیرند، اظهار کرد: انرژی‌های تجدیدپذیر کلیه صنایع بر پایه حفظ و حراست محیط‌زیست در این انقلاب تکوین یافته‌اند و در انقلاب پنجم بیش از اینها رشد خواهند کرد. هر عنصری در جدول مندلیف یک کاربردی دارد و مثال بارز آن منیزیم است. امروز باطری‌های منیزیمی در کنار باطری‌های لیتیومی یکی از مهم‌ترین ذخیره‌سازهای انرژی هستند و رتبه خوبی را پیدا خواهند کرد. همچنین باطری‌های سدیمی در راه هستند بنابراین معدن می‌تواند در حفاظت محیط‌زیست کمک‌رسان باشد.
او سپس به بحث سرمایه اجتماعی اشاره و تصریح کرد: همواره مطرح شده که ما منابع معدنی زیادی داریم؛ گویا صندوقچه‌ای در دل خاک دفن شده است و باید بیل بزنیم و سکه‌های زر و سیم را از آن بیرون بکشیم. از این دیدگاه مردم محلی در مناطق مختلف که اغلب فقیر و کمتر توسعه‌یافته هستند دیدگاه بدی نسبت به معدنکار دارند. آنها تصور می‌کنند که این فرد آمده تا منابعی که حق محلی‌هاست را تاراج کند و تمام زمینی که متعلق به آنهاست را از بین ببرد.
این استاد دانشگاه در ادامه به دیدگاه مسوولان اشاره و بیان کرد: دومین بحث نگاه دولتمردان است که به هیچ‌وجه از دید علمی و فنی به معدن و اکتشاف نگاه نمی‌کنند. اکتشاف از دید دستگاه‌های دولتی بیشتر هزینه است و نه سرمایه‌گذاری! در حالی که در کشورهای دیگر همچون قزاقستان، مغولستان و عربستان اکتشاف سرمایه‌گذاری شناخته می‌شود، اما در ایران این باور وجود ندارد و معدنکاری را ساده می‌نگریم.
افضل با اشاره به وجود وزارت معادن در کشورهای دیگر گفت: در حالی که در دنیا وزارت معادن یک وزارت مستقل است و کشورهایی که با بخش معدن می‌خواهند رشد کنند ساز‌و‌کاری جداگانه برای این عرصه در نظر گرفته‌اند، اما ما این وزارتخانه را نه‌تنها منحل کرده و با صنایع ادغام کرده‌ایم، بلکه این را هم زیرمجموعه بازرگانی و بازار قرار دادیم و بخش دلالی و دادوستد را بزرگ کردیم!

منبع: روزنامه جهان صنعت