جهان در حال حاضر در مقایسه با قرون گذشته در زمینه حفظ و بهره برداری منابع طبیعی وارد دوران حساسی شده است. عدم تطبیق نیازهای بشر با منابع موجود نگرانی های زیادی را به‌وجود آورده که در میان همه منابع طبیعی، آب شیرین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در بسیاری از کشورها مصرف بیش از ظرفیت از منابع آب تجدیدپذیر باعث تهی شدن ذخایر منابع آب، آسیب دیدگی توسعه پایدار، رشد ناکافی توسعه اقتصادی و کاهش اطمینان به امنیت غذایی در بلندمدت شده است. بحران آب امروز از اصلی ترین دغدغه های مردمان جهان به ویژه کشورهای واقع در مناطق خشک  بی آب از جمله ایران به شمار می رود و همگان باید بدانند که جنگ آینده بر سر آب است در نتیجه باید اقدامات لازم برای مدیریت منابع آب در نظر گرفته شود و کلیه بخش های مختلف اقتصادی از جمله صنعت و معدن باید از امروز به دنبال مدیریت منابع آبی باشند. که در تولیدات خود از آن استفاده کنند.

متأسفانه در حال حاضر سرانه بیابان در کشور ما 5 هکتار است درحالیکه سرانه جهانی آن 22 هکتار است. خشکسالی های دوره‌ای، سیل، توفان، گردوغبار و زمین‌لرزه در مخاطرات طبیعی مربوط به کشور ماست.

پیش‌تر بحرانی به نام بحران آب در کشور وجود نداشته و ما تنها در طول تاریخ با خشکسالی رو به رو می بودیم اما برخی موضوعات از قبیل ارائه مجوز به چاه های غیرمجاز و افزایش سطوح زیرکشت در سال 90 توانست سنگ بنای بحران آب را بگذارد. متاسفانه میزان آب کشور بسیار محدود بوده و در مسیر زوال قرار دارد. (از 789 هزار حلقه چاه در کشور 370 هزار حلقه غیرمجاز بوده و از چاه های مجاز هم بیش از حدبرداشت شده است.)  بحران آب در وضعیت فعلی نتیجه 50 سال سهل انگاری در کشور است. ایران رتبه 132 جهان را در مدیریت آب از بین 133 کشور دارد. سهم بخش صنعت  و معدن در تولید ناخالص ملی 6 درصد و میزان مصرف آب توسط این بخش‌ها 3 درصد است در حالی که (وابستگی یک سوم از اقتصاد کشور به بخش معدن است!) صنعت کشاورزی تنها با داشتن سهم 13 درصدی در تولید  ناخالص داخلی، حدود 92 درصد از منابع آبی کشور را به خود اختصاص داده است! که میزان اتلاف آب در این بخش (کشاورزی) حدود 1/80 درصد که آن هم به دلیل عدم استفاده از فناوری های پیشرفته در این حوزه است! آب مجازی مورد استفاده در بخش کشاورزی بیش از درآمدی است که برای کشور به همراه دارد به همین دلیل باید الگوی کشت در کشور تغییر کند. (تجارت آب مجازی تنها در کشورهایی قابل انجام و مناسب است که هم اکنون در مرحله صنعتی شدن هستند و از زیر ساخت های و جایگزین های خوب و فرصت های شغلی غیر کشاورزی برخوردارند.)

در عین حال، اتلاف 30 درصدی منابع آبی در صنعت فولاد نیز لزوم تدوین استراتژی تامین آب در این بخش را پررنگ تر می‌کند. با توجه به اهمیت موضوع خانه معدن ایران به همراه کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران در حال برنامه ریزی جهت اخذ تصمیمات درست در رابطه با حل این بحران است. ما به دنبال انتقاد از اقدامات هیچ سازمانی نیستیم بلکه اموز در کنار جمع شده‌ایم تا بتوانیم توسعه را با نگاه مهندسی تعریف کنیم. این نشست در حقیقت یک نشست تعاملی است. نقش آفرینی بخش معدن در برنامه ششم توسعه بدون توجه به وضعیت آب در کشور امکان پذیر نیست. ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد و تا سال 2025 با کمبود فیزیکی آب مواجه است و این بدان معناست که این کشورها حتی با بالاترین راندمان و بهره وری ممکن در مصرف آب برای تامینه نیازهاشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت!

تنها 2 درصد مصارف آب کشور ما مربوط به شرب است. هیچ وقت استراتژی در بخش معدن نداشتیم که با در نظر گرفتن چالشی مثل کمبود آب، به توسعه بخش معدن پرداخته است.

در تمام کشورهای معدن خیز دنیا، برنامه ای راهبردی برای استفاده حداکثری از فرصت های بخش معدن تعریف می شود. در این برنامه راهبردی مسائلی مثل محیط اجتماعی، محیط زیست،  منابع طبیعی به ویژه تامین منابع اولیه مورد نیاز برای استفاده از صنعت مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آب یکی از مهم ترین عوامل دیده شده در برنامه های راهبردی در خصوص معادن است. صنایع روی، فولاد، مس و دیگر صنایع معدنی به تامین آب وابسته است و ایران هم  باید  پا به پای دیگر کشورهای معدن خیز دنیا برای استفاده درست از منابعی مثل آب در بخش معدن به استراتژی مشخصی برسد. هر چند در کشور ما اسنادی درباره استفاده از معدن و دیگر منابع مرتبط با آن تنظیم شده است اما این اسناد به طور کامل اجرایی نشده یا راهبردی نیست. هنوز بخش صنعت را به طور شفاف در اسناد تعریف نکردیم تا بر پایه فعالیت های معدنی به تعریف و راه حل های غلبه بر چالش جدی آب در بخش معدن برسیم.

در دولت های نهم  و دهم هشت طرح فولادی بدون در نظر گرفتن مسئله مهم تامین مواد  اولیه صنعت و آب مورد نیاز به تصویب رسید. این طرح ها برای تولید کنسنتانتره، گندله  و مواد آهن بدون پیش بینی های اولیه و نگاه استراتژیک به مرحله اجرا رسید تا امروز تنها یکی از این هشت طرح به سرانجام رسیده است، در بهترین حالت دو طرح دیگر کامل شود و بقیه طرح ها در حد مطالعه اولیه یا حداکثر 40 درصد پیشرفت فیزیکی باقی مانده است!

با نگاهی به کشوهای تولیدکننده فولاد همچون چین و هند می بینیم آنها  تمامی صنایع فولاد خود را در  نزدیکی آب ها احداث کرده اند تا هم آب مورد نیاز خود را تامین کنند و هم به بازارهای صادراتی دسترسی داشته باشند.

صنعت مس ما نیز با  معضل بحران آب مواجه شده، در حالی که در معاد مس میدوک، خاتون آباد و سونگون حدود 22 میلیون مترمکعب آب مصرف می شود و میزان بهره وری آب در سرچشمه بیش از 75 درصد است!!

هزینه چنین واماندگی هایی به دلیل عدم وجود برنامه های راهبردی و پیش بینی های درست به جامعه تحمیل می شود و مسئله آب، یکی از حیاتی ترینه مسائل امروز جامعه  است که  مدیریت آن در تمام بخش ها از جمله معدن ضروری است.

منبع: معدن نامه