در حالی که احمد مهدوی دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی اظهار کرده که نامه‌ای که در خصوص سیاست‌های ارزی و نحوه بازگشت ارز به نیما خطاب به رهبری نوشته شده دروغ است و وجهه قانونی ندارد اما در مقابل کارشناسان و فعالان اقتصادی از جمله انجمن تولید‌کنندگان فولاد، انجمن سرب و روی، اتحادیه کفاشان دست دوز تهران ضمن اعلام اینکه چندین انجمن بزرگ این نامه را امضا کرده‌اند و به دلیل داشتن مهر و امضاها وجاهت قانونی دارد، چنین حرکتی را مثبت دانسته و گفته‌اند که بهتر است اقتصاددانان در این عرصه ورود کرده تا تصمیم درست برای ادامه حیات تولید‌کننده‌ها گرفته شود وگرنه اینکه بگوییم چنین موضوعی دروغ است نشانگر به خطر افتادن منافع عده‌ای و خود را به کوچه علی چپ زدن است که عواقبش برای کشور بسیار مخرب است.
فاصله نرخ ارز نیمایی و آزاد موضوعی که سال‌هاست دغدغه فعالان اقتصادی از جمله انجمن‌های معدنی است اما گوش شنوایی ندارد. حالا مدتی است که این فاصله رشد ۵۰درصدی داشته و نگرانی‌ها را برای ادامه تولید و صادرات مضاعف کرده است. در حال حاضر اختلاف نرخ ارز بازار آزاد با نرخ نیما به ۲۵هزار تومان رسیده و اختلاف آن با ارز ۲۸۵۰۰تومانی، ۳۷هزار تومان شده است؛ موضوعی که نه‌تنها موجب ثبات اقتصادی نمی‌شود بلکه موجب تحریک دلال‌بازی، سفته‌بازانه، خروج سنگین سرمایه و فاصله گرفتن نرخ بازار با نرخ‌های تثبیتی می‌شود.
انجمن‌های فولاد، سنگ‌آهن، آلومینیوم، سرب و روی و مس جزو گروه‌هایی هستند که در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب اعلام کرده‌اند که بانک مرکزی براساس نص صریح قانون نرخ ارز نیما را اصلاح کند. این تولید‌کننده‌ها از سیاست‌های بانک مرکزی در حوزه سرکوب نرخ ارز صادرات و انتشار گواهی سپرده ۳۰درصدی انتقاد دارند و خواستار واقعی‌سازی نرخ ارز در سامانه نیما مبتنی بر نرخ شناور مدیریت شده نص صریح قانون هستند. در حال حاضر، صادرکنندگان مجبورند ارز خود را به نرخ دلار مبادله‌ای به بانک مرکزی بدهند که عملا صرفه اقتصادی برای تولیدکنندگان ندارد و نخواهد داشت. امروز تولیدکنندگان نسبت به سیاست‌های ارزی دولتی و بازگشت ارز صادراتی به نرخ نیما به دولت انتقاد دارند. به باور آنها تفاوت ۵۰درصدی نرخ ارز آزاد و نیمایی پدیده صادرات بدون بازگشت ارز را به وجود آورده است. آنها تاکید می‌کنند که همه چیز را با نرخ آزاد می‌خرند اما بعد مطرح می‌شود که با نرخ نیما باید صادر کنند! بنابراین اینکه امروز بین نرخ نیما و آزاد ۵۰درصد اختلاف است باعث شده که به روند تولید ضربه بزند و در ادامه شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی و صادرکننده باشیم.

ناتوانی شرکت‌های کوچک‌تر
عضو انجمن تولید‌کنندگان فولاد ایران با بیان اینکه دولت همه چیز را آزاد کرده، به «جهان‌صنعت» گفت: در نتیجه این سیاست قیمت مواد اولیه و حامل‌های انرژی افزایشی شده‌اند. به طور مثال قیمت برق ۵/۲برابر از اوایل سال گذشته افزایش یافت. در نتیجه امروز تمام هزینه‌های فعالان اقتصادی با قیمت دلار آزاد محاسبه می‌شود.
رضا شهرستانی درباره سیاست‌های ارزی خاطرنشان کرد: نظر بر این است که باید ارز حاصل از صادرات به بانک مرکزی با دلار نیمایی برگردد. اما اختلاف دلار نیمایی و آزاد ۲۰هزار تومان است و ملاحظه می‌شود که این اختلاف زیاد است. در نتیجه وقتی قیمت صادرات کمتر از قیمت تمام شده باشد، این مهم باعث می‌شود که فعالان اقتصادی تمایلی به صادرات نداشته باشند و در واقع صادرات برایشان توجیهی نداشته باشد. در این روند شرکت دیگر صادر نمی‌کند یا از کارت بازرگانی اجاره‌ای استفاده می‌کند. در نهایت شاهد آن خواهیم بود که کل صادرات می‌خوابد! وقتی هم که دلار برنمی‌گردد دودش به چشم دولت و ملت می‌رود.
عضو انجمن تولید‌کنندگان فولاد ایران با اشاره به کمبود برق و کاهش صادرات در عرصه فولاد گفت: سال گذشته ۱۲هزار مگاوات و امسال ۱۹هزار مگاوات کمبود برق داریم. حالا اگر صادرات هم صورت نگیرد مواد فولادی در ایران افزایش می‌یابد و رقابت داخلی باعث می‌شود که قیمت‌ها پایین بماند. اما در ادامه خیلی از شرکت‌های کوچک دیگر بعد از مدتی توان تولید ندارند و خودشان کارخانه را با دست خود خاموش می‌کنند!
شهرستانی پیش‌بینی کرد: با همین روند تا آخر خرداد تمام اجناس شرکت‌های فولادی از نظر قیمت و کمبود منفجر می‌شوند. به این ترتیب اوضاع وخیمی خواهیم داشت و شاهد آن خواهیم بود که یکی از بزرگ‌ترین خیانتها به صنعت باعث این روند شده است.

ضربه سنگین تورم
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران با بیان اینکه اقتصاد ما دست اقتصاددان‌ها نیست، به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه اقتصاد دست مسوولان سیاسی است که این مهم را هم به صورت سیاسی و امنیتی اداره می‌کنند. اصول اقتصادی همچون بحث پول، بانک و مالیه در کشور ما محلی از اعراب ندارد و شاهدیم که مدیریت درستی در مورد مسائل ارزی نمی‌شود.
حسن حسینقلی با انتقاد از نوسان نرخ ارز در کشور گفت: اینکه قیمت ارز نوسان دارد جزو غلط‌ترین مسائل در کشور است، در حالی که تولید‌کننده‌ها و صادرکننده‌ها باور دارند که باید شاهد ثبات نرخ ارز باشیم اما وقتی در بودجه شاهد کسری هستیم و نمی‌توان جلوی هزینه‌های بی‌مورد را گرفت، مجبور می‌شویم درآمد ایجاد کنیم.
او با اشاره به مثال‌هایی گفت: از جمله سیاست‌ها برای کسری بودجه اعمال عوارض بر صادرات است. حقوق دولتی را ۵۸برابر می‌کنند و پایه‌های مالیاتی را افزایش می‌دهند که به معنای دریافت پول است که خودش باعث ایجاد تورم می‌شود. تورم هم باعث می‌شود که تعادل بین قیمت ارز و ریال به هم بخورد.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران تاکید کرد: عاقلانه و اقتصادی این است که نرخ ارز را آزاد بگذارند و یک نرخ ارز داشته باشیم، بعد هم اقتصاد را بر پایه سیاست و… نچینند بلکه همه چیز را به تولید مرتبط کنند. از تبعات سیاسی بودن این است که با اینکه در ۱۵سال گذشته رهبر معظم انقلاب برای تولید هر سال شعار داده‌اند اما در عمل هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است و مسوولان به این مساله توجهی نکرده‌اند. تا جایی که اگر مطرح شده که سیاست‌ها در راستای رفع موانع تولید باشد اما در همان سال کلی مانع برای تولید ایجاد شده است!

به‌هم‌ریختگی‌های ناشی از ندانستن!
حسینقلی با اشاره به سیاست‌های بانکی گفت: از نظر بانکی و مبادلات تجاری بسیار بد عمل کرده‌ایم. چندین کشور همسایه داریم و تنها کافی بود به همه اینها بنزین و گاز، مواد و مصالح و محصولات معدنی صادراتی صادر کنیم اما به این خاطر که استراتژی بلند‌مدتی نداریم و آمایش سرزمینی انجام نداده‌ایم نمی‌دانیم که چه داریم و چه نداریم! کجا می‌خواهیم برویم و چه باید انجام دهیم! در نتیجه به‌هم‌ریختگی‌هایی ایجاد شده است.
او با اشاره به انواع نرخ ارز در کشور تصریح کرد: تا به امروز ۹ نوع نرخ ارز در کشور داریم. گمرک یک نرخ و بانک چند نوع نرخ ارز اعلام کرده است. این به‌هم‌ریختگی‌ها باعث شده که تولید‌کننده و معدنکار دچار مشکل شوند. به این صورت که همه چیز را با نرخ آزاد می‌خرند اما بعد مطرح می‌شود که با نرخ نیما باید صادر کنند! بنابراین اینکه امروز بین نرخ نیما و آزاد ۵۰درصد اختلاف است تنها به روند تولید ضربه می‌زند و باعث می‌شود که روند تولید به خوبی پیش نرود.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران با بیان اینکه مسوولانی که مطرح می‌کنند ارز برنمی‌گردد، حرف‌شان بی‌منطق است، ادامه داد: تولید‌کننده با ۲۰درصد سود کلی هم راضی است اما مساله این است که ۸۰درصد قیمت تمام شده محصولش را از کجا بیاورد چراکه بانک‌ها وامی به او نمی‌دهند. وقتی هم که باید ارز را برگرداند باید به قیمت آزاد برگرداند تا بتواند حقوق پرسنل را پرداخت کند اما مساله این است که محدودیت‌هایش بیش از حد است که بخواهد تکانی بخورد!
او تاکید کرد: این نامه از این جهت خطاب به رهبر معظم انقلاب نوشته شده که نشان می‌دهد در به این پاشنه نمی‌گردد و تفاوت نرخ ارز غیربانکی و غیر‌اقتصادی است. در حالی که باید برای احسان خاندوزی و محمدرضا فرزین اقتصاد مهم باشد و نه ثابت نگه داشتن نرخ ارز، چراکه تنها نوعی رانت به وارد‌کننده می‌دهد و این صادر‌کننده و تولید‌کننده هستند که به هیچ چیزی نمی‌رسند و ضرر می‌کنند.

متن نامه چه بود؟
در متن نامه انجمن‌های بزرگ تولیدی کشور به رهبر معظم انقلاب آمده است: «به استحضار می‌رساند در شرایط جنگ اقتصادی و تلاش همه‌جانبه صنعتگران و کارآفرینان و بازرگانان در راستای حفظ و تعالی جایگاه کشور و همچنین رفع تنگناها و گلوگاه‌های زنجیره تامین کالاها و خدمات موثر بر معیشت آحاد جامعه استمرار برخی سیاست‌ها از سوی متولیان انتظام امور اقتصادی کشور موجب کاهش انگیزه تولید و مانع مشارکت مردمی می‌شود. یکی از موانع جدی پافشاری بر فروش ارز حاصل از صادرات به نرخ سرکوب شده و بسیار پایین‌تر از نرخ شناور ارز موضوع بند «ت» ماده ۲۰ قانون احکام دائمی و بند «الف» ماده ۴۴ قانون بانک مرکزی است.

این سیاست که بارها شکست آن در سنوات گذشته تکرار شده است و همواره مورد انتقاد متخصصان و جناب آقای دکتر رییسی در بدو تشکیل دولت قرار گرفته بود به مثابه تنبیه صادر‌کنندگان و تشویق وارد‌کنندگان است که نتیجه ناگزیر آن کاهش سرمایه‌گذاری و تضعیف قدرت رقابتی و سهم تولید‌کنندگان ایرانی در بازارهای صادراتی است.

اگرچه تمامی تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان زیرمجموعه این تشکل‌ها بازگشت ارز در کوتاه‌ترین زمان ممکن را وظیفه ذاتی خود دانسته و حداکثر همراهی با بانک مرکزی را مبذول داشته‌اند ولی با توجه به افزایش هزینه‌های تامین مالی و تورم نهاده در یک سال گذشته و عدم موفقیت در سیاست کنترل تورم شناورسازی نرخ ارز بازار نیما یک ضرورت برای حفظ رقابت‌پذیری در رقابت خارجی و تقویت تولید ملی است.

دغدغه دیگر تولید‌کنندگان افزایش شدید نرخ تسهیلات پس از ابلاغ بخشنامه گواهی سپرده ۳۰درصدی در شبکه بانکی است. این منابع که قرار بود صرفا به هدف طرح‌های تولیدی مصرف شود گویا در مقاصدی غیر ‌از اهداف مورد نظر هزینه شده است چراکه هیچ تولید‌کننده‌ای در شرایط فعلی توان بازپرداخت تسهیلات با نرخ‌های مضاعف را در رقابت با وارد‌کنندگان کالاهای مصرفی بهره‌مند از ارز رانتی ندارد. مضاف بر این براساس گزارش‌های موجود عمده گواهی سپرده ۳۰درصد شامل سپرده‌هایی بود که در سیستم بانکی با نرخ کمتر وجود داشت و پس از این ابلاغیه به نرخ ۳۰درصد تبدیل شد و عملا پول جدیدی جذب سپرده‌های بانکی نشد.
به منظور تحقق جهش تولید با مشارکت حداکثری آحاد اقتصادی ضروری است بانک مرکزی نسبت به واقعی‌سازی نرخ ارز در سامانه نیما مبتنی بر نرخ شناور مدیریت شده نص صریح قانون اقدام کرده و بدیهی است به منظور رشد سرمایه‌گذاری و تامین مالی سرمایه در گردش تولید اعطای تسهیلات به صورت هدفمند صرفا برای بخش‌های غیر‌مولد محدود شود و تولید‌کنندگان واقعی اقتصاد ملی صنایع و معادن سرب و روی بتوانند تا حد ممکن و با رعایت مقررات منصفانه به اعتبارات بانکی دسترسی داشته باشند.»

به ما دروغ گفتند
در خصوص این نامه احمد مهدوی دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفت: نامه‌ای که در خصوص سیاست‌های ارزی و نحوه بازگشت ارز به نیما خطاب به رهبری نوشته شده وجهه قانونی ندارد.وی بیان کرد: چون اولا اصلا خطاب به رهبری نوشته نشده بود و با این عنوان از ما امضا نگرفتند. دوما قرار بود نامه تحویل برخی از مسوولان مربوطه مثل محمدرضا فرزین رییس‌کل بانک مرکزی و محمد مخبر شود. سوما قرار بود اصلا این نامه منتشر نشود. نکته بعد اینکه این نامه از سوی سیدجواد جهرمی مدیرعامل بورس کالا به ما ارسال شد تا نامه را امضا کنیم.وی ادامه داد: ما در انجمن پتروشیمی که بزرگ‌ترین صادرکننده کشور هستیم و بیشترین ارز را وارد کشور می‌کنیم نزد فرزین رفتیم و مسائل را مطرح کردیم و با نتیجه از جلسه خارج شدیم. هیچ مشکلی هم با سیاست ارزی بانک مرکزی نداریم و در هماهنگی کامل هستیم.

این فعال اقتصادی اضافه کرد: در اتاق فرزین همیشه به روی ما صادرکنندگان باز است و همیشه وقت می‌دهند تا ما نظرات‌مان را با ایشان در میان بگذاریم. الان هم مشغول کار هستیم و ارز خودمان را به‌طور کامل وارد سامانه نیما می‌کنیم. بانک مرکزی پشتیبان تولید است و ما هم بنابر وظیفه در خدمت بانک مرکزی هستیم. برخی جوسازی‌ها نباید به اقتصاد کشور لطمه بزند چون این خواسته دشمنان ما است.

دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ادامه داد: مشخص نیست که چرا در این شرایط جنگ اقتصادی چنین نامه‌ تحریک‌آمیزی نوشتند و آن را به دور از مسائل اخلاقی و حرفه‌ای منتشر کردند. به عقیده من جریانی این نامه غیرقانونی را تنظیم و منتشر کرده‌اند که به تازگی موظف به تحویل ارز در سامانه نیما شده‌اند و از این موضوع شاکی هستند. سالیان طولانی است که این کار را انجام می‌دهیم و مشکلی هم نداریم.

عاقبت الزام به فروش با ارز نیمایی
محمود اصفهانی فعال بازار فولاد با اشاره به شرایط سخت فولادسازان مطرح کرد: امروزه مشکل اصلی فولادی‌ها نبود تقاضای موثر و ضعف تقاضای مصرفی در بازار داخلی کشور است. البته ناگفته نماند علت التهابات چند ماهه در بازار فولاد به دلیل روند قیمتی دلار و کاهش ارزش پول ملی بود.
وی ادامه داد: بنابراین مهم‌ترین مشکل در حال حاضر، عدم تقاضای بنیادی یا مصرفی است چراکه براساس آمارهای ملی منتشرشده، میزان ساخت‌وساز در کشور به شدت افت کرده و علت آن کاهش قدرت خرید مردم است.فعال بازار فولاد با بیان اینکه اقتصاد کشور متاثر از تحریم‌ها و افزایش فاصله اختلاف قیمت دلار نیما و آزاد شده، افزود: ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین مشکل اساسی که پیش پای صنایع ایران به ویژه فولاد وجود دارد، تحریم‌هاست. تحریم‌ها باعث شد تقاضای بسیار زیادی نسبت به بازارهای ایرانی کاهش یابد و بازار ایران برای صادرات محدود شود که امروزه به تدریج به محدودیت آن اضافه می‌شود.
به گفته اصفهانی، اختلاف قیمت دلار مبادله‌ای و آزاد از دیگر مشکلات صنعت فولاد است که صادرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد و انگیزه آن را از بین می‌برد.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، صادرکنندگان مجبورند ارز خود را به نرخ دلار مبادله‌ای به بانک مرکزی بدهند که عملا برای تولیدکنندگان صرفه اقتصادی ندارد و نخواهد داشت. به همین دلیل فولادسازان سعی می‌کنند محصولات خود را در بازارهای غیررسمی نزدیک به دلار آزاد بفروشند.

منبع: روزنامه جهان صنعت